Osy i szerszenie spotkać można wszędzie. Odżywiają się one wyciekającymi sokami drzew, spadzią, nektarem kwiatów. Częste są w ośrodkach wczasowych, na polach rekreacyjnych i sportowych, gdzie wybierają pokarm z odpadków żywnościowych i ze śmietników. Chętnie zaglądają też do domostw ludzkich, gdzie bywają uciążliwe, ponieważ dobierają się do owoców, soków, dżemów, a nawet i mięsa. Postacie dorosłe żywią się w zasadzie pokarmem roślinnym, ale larwom dostarczają jednak pokarmu zwierzęcego w postaci drobnych kawałków mięsa lub upolowanych owadów. W tym okresie mogą być dla nas pożyteczne, gdyż przyczyniają się do ograniczenia liczebności wielu groźnych szkodników.
Osowate (Vespidae) są w większości owadami społecznymi (podrodziny Vespinae i Polistinae). Królowe wydzielając feromon sterują podziałem kolonii na kasty, szczególnie w dużych gniazdach. Kolonie os społecznych składają się z płodnych samic (królowe) i samców (trutnie) oraz bezpłodnych samic, zwanych robotnicami. Społeczeństwa os nie są tak duże i nie są tak dobrze zorganizowane, jak u mrówek czy pszczół. Także różnice w wyglądzie między królową a robotnicami nie są u nich znaczne. W kolonii os można jednak zauważyć pewien podział pracy.
Społeczeństwa os są na ogół monoginiczne, tj. posiadają po jednej królowej. Jak u pszczół, królowa os (np. Paravespula) ma wokół siebie zawsze wolną przestrzeń, przynajmniej o średnicy 1 cm. Wydziela prawdopodobnie substancję, która dla robotnic jest jednocześnie i przyciągającą i odstraszającą. Zapewnia to królowej swobodne poruszanie się w przepełnionej kolonii. U innych gatunków, królowa może mocno poturbować te robotnice, które nie zdążyły ustąpić jej miejsca. Dodatkowo w ten sposób (fizycznie) królowa podtrzymuje swoją dominację w kolonii.
Do zadań robotnic należy zbieranie żywności oraz materiałów do budowy gniazda i plastrów, usuwanie gleby w celu rozbudowy gniazda, czyszczenie gniazda poprzez usuwanie z niego resztek żywności, odchodów larw, martwych robotnic i innych zanieczyszczeń. Nie wszystkie gatunki os utrzymują wzorową czystość. Robotnice z rodzaju Dolichovespula czy Vespula są raczej niechlujnymi sprzątaczkami: trupów nie wynoszą na zewnątrz, ale umieszczają w obudowie gniazda. W ich gnieździe mogą być znaczne ilości nieczystości. Przy wejściu do gniazda dyżur pełnią strażnicy, którzy czułkami sprawdzają wchodzące owady. Przepuszczają swoich. Gdy zauważą obce osy lub inne owady, wprowadzają skrzydła w szybki ruch i wydają przy tym ciche dźwięki alarmujące robotnice w gnieździe i w jego pobliżu.
Robotnice zbierają pokarm tylko w ciągu dnia, a na noc większość z nich wraca do gniazda. Zbieraczki mogą poszukiwać pożywienia w dość dużej odległości od gniazda, ale najczęściej żerują w okolicy 300-500 m od gniazda. Zbieraczki niektórych gatunków łapią ofiary w locie. Są osy, które kradną owady z sieci pająków. Inne odwiedzają masowo śmietniki z odpadkami, aby tam zapolować na odpoczywające muchy. Najczęściej ofiary są zabijane poprzez ugryzienie w głowę lub w szyję. Żądlą ofiary tylko wtedy, gdy są one silne i ruchliwe. Następnie zdobycz jest oporządzana przed zaniesieniem do gniazda. Drapieżca odcina ofierze głowę i odwłok, a larwom zanosi tylko tułów. Pokarm podawany larwom robotnice przeżuwają, ale gdy go jest dużo, wtedy nie przeżuty pokarm dostarczany przez robotnice-zbieraczki przejmują inne robotnice, tuż za progiem gniazda. Niańkami są najmłodsze i najstarsze robotnice; robotnice w średnim wieku są zbieraczkami lub strażniczkami.
Są osy, jak np. osa kukułcza (V. austriaca), które nie mają robotnic. Swoje jaja królowa składa do gniazd innych os. Robotnice, którym podrzucone zostały jaja, wykarmiają larwy pasożyta gniazdowego.